april 2017

   Religies hebben iets dubbels. Ze zijn zowel regelgevende en soms onderdrukkende machtsinstituten als tevens indirect iets mystieks, dat troost, verbinding en innerlijke kracht geeft. Het christendom bevorderde zo mensenrechten, maar staat ook bekend om haar kruistochten en vervolging van ‘ketters’. Anders gezegd, ze noemt zich net als de islam een vredesreligie, maar kent ook een officiële leer v.d. ‘Rechtvaardige Oorlog’ met regels, waarin oorlog niet uitgesloten behoeft te worden. Heel wat vorsten beriepen zich er op, indien ze meenden ten strijde te moeten trekken, hun zaak mooi voorstellend en zich rechtvaardigend met ‘echt niet anders te kunnen’. President Bush sr. deed dat nog recent, toen hij militair ingreep in Irak, dat Koeweit binnenviel. Trump deed dat niet, toen hij Assad ‘strafte’ voor diens recente (vermeende) gifgasaanvallen, maar als leider van een ‘christelijke machtsnatie’ gaf hij let wel zichzelf het recht die militaire ‘afstraffende’ interventie te mogen doen.

Islamitische regels inzake oorlog en conflict

Zien we in de islam iets analoogs, nu al sinds nine-eleven jihadisten met hun aanslagen op onschuldigen als ook president Erdogan voor zijn gevangen zetten van journalisten e.a. zich mede beroepen op de islam? Nederland maakte zeer waarschijnlijk fouten in R’dam bij het consulaat jegens ministers met een diplomatiek paspoort, waarvoor excuses op zijn plaats zijn. Maar wat we toen over ons heen kregen                                                                                                                                                                                       Nederlanders nazi’s en daders van ‘Srebrenica’ noemen of hen indirect te bedreigen met: ‘Als jullie zo doorgaan, zal geen Europeaan waar ook ter wereld veilig over straat kunnen’ – grenst aan verbaal geweld. Reden na te gaan, hoe men in de islam tegen geweld aankijkt. Bekend is dat nine-eleven en publieke onthoofding van James Foley en anderen door IS van gezaghebbende islamitische zijde is afgewezen als ‘in strijd met de principes van de Koran en de traditie van de Profeet.’  

Ook de islam bleek in de geschiedenis net als de christenheid soms of vaak een werktuig ten kwade. Maar tevens ten goede. Zo noemt zij zich een vredesreligie, maar ziet ook oorlog als een ‘uitzondering’ of alleen als laatste middel, dit als je onderdrukkend onrecht en strijd wordt aangedaan als godsdienst (Koran 22:39). Voorts springen 7 islamitische regels in het oog: 1) Verklaren van oorlog is niet toegestaan aan kleinere  groepen. 2) Een wapenstilstand moet gerespecteerd. 3) Krijgsgevangenen doden is verboden. 4) Wat ‘me’ is aangedaan, mag ik niet overdragen aan een ander ter wrake; schuld is iets persoonlijks. 5) Alleen de rechter bepaalt schuld en straf. 6) Onschuldigen bij conflicten schade toebrengen is taboe. 7) Gelovigen volgen altijd het concept van de ‘Middenweg’ (Sirat-al-Moestaquiem) en vermijden dus ‘schadelijk extremisme en fanatisme, zowel in daden en woorden als ook via gevoelens en gedachten’.

‘Dit niet de juiste taal’

De IS-jihadisten treden deze regels met voeten, ook al beroepen zij zich voor het doden wel op citaten uit de Koran, zoals: ‘Dood hen waar je hen ook tegenkomt’ (Koran 2:191). Maar islamgeleerden betogen, dat die tekst alleen van toepassing is op een speciale historische situatie. Los daarvan blijft niettemin het beeld overeind dat de jihadisten handelen in tegenspraak met de islam. Geldt dat ook voor Erdogan? Ik denk het, ook als het gaat om de islamitische regel ‘onberispelijk te zijn in woorden’, voorkomend in de ‘Middenweg’. Turkse moskeekoepels in Nederland omschreven onlangs (23-3) diens provocatieve de ander zwartmakende uitspraken als ‘niet de juiste taal van een president’.  Ik voeg toe: zeker niet de taal van een religieuze en islamitisch zich noemende president.

Onschuldigen beschadigen

Taal en beleid van Erdogan sporen weinig met genoemde islamitische leer in zeven punten, inclusief de Middenweg. Zeker niet met regel 4, 5 en 6, als we kijken naar de manier waarop na juli ’16 werd gereageerd met ‘zuivering’ van onschuldige  rechters, journalisten en leraren uit de op vrede en dienst gerichte gülenistische hizmetbeweging. Minister Süleyman meldde begin april, dat er 113.000 van hen zijn aangehouden, waarvan er nu nog 47.000 vast zitten. Het AKPA bewind heeft met die ‘zuivering’, die al gauw ook naar Koerden en anderen is uitgebreid, heel wat onschuldigen beschadigd, iets wat dus in strijd is met de islam. Ja ook het mensen willekeurig beschuldigen van ‘terrorisme’, o.a. voor nee te hebben gestemd op 16 april. Te meer omdat de ‘noodtoestand’ in Turkije nog steeds van kracht is, de trias politica nauwelijks meer geldt, er althans geen onafhankelijke rechter meer is, ja alles in handen van het bewind lijkt. Een bewind dat zelfs bankrekeningen van Nederlandse Turken bij Bank Asya blokkeert en hen zo ernstig dupeert. Democratie in Turkije lijkt versmald tot ‘mogen stemmen van het volk’. Autocratie was er vaker, maar altijd dan ook met verzet van islamzijde. Mogelijk reden voor Turkse Nederlanders, – me even in hun positie verplaatsend -, te bedenken, dat het recente beleid van Erdogan niet alleen strijdig is met democratie, maar in wezen ook met de islam. Geldt dat ook niet voor het Turkse nationalisme, dat door hem e.a. tot over de grenzen zo sterk wordt gevoed? Einstein noemde nationalisme eens de mazelen van de mensheid, mede omdat dat zo vaak leidt tot geweld. Zeker als het vermengd wordt met religie, zoals vaak helaas ook bij de christenheid. Religie kan wel positieve waarden uitstralen, maar is in de kern geen politieke maar een innerlijke zaak is. Nationalisme al of niet met een islamitisch sausje, is de valkuil, waarin religie, ook het christendom, maar al te vaak viel. Maar ze is in Turkije nu met de schijn- of echte overwinning van de ja-stemmers in het referendum en het hernieuwd pleidooi voor doodstraf in Turkije een nogal gevaarlijke ontwikkeling. Verscheen eerder onder meer in joop.nl en civismundi.nl