“We zien een minder gewelddadig menstype ontstaan”

29 december 2014

Interview met Hans Feddema door Robert Reijns van Nieuwwij.nl.

Hoe verklaart u de kerkverlating in het Westen?
“De leegloop is vooral zichtbaar in kerken waarin ‘het verstandelijk geloof’ domineert. De theologie stijgt er nauwelijks uit boven het ‘stellen van begrippen en doen van redeneringen’. Het gaat dan te weinig om innerlijk beleven en voelen. Ook in Nederland is het geloof nog te veel van ‘ons geloof en dus onze groep is de juiste’. In de rooms-katholieke kerk zijn macht, hiërarchie en moralisme, evenals de seksuele misstanden, redenen voor het zich afkeren van de kerk. De nieuwe paus ten spijt zijn de bisschoppen vrij autocratisch.

In de protestantse kerk maakte ‘vooral de leer de dienst uit’, zoals theoloog Harry Kuitert onderstreept in zijn nieuwe boek Kerk als constructiefout. Rondom de Heidelberger Catechismus ontstond een ideologisch bouwwerk met overtuigingen die volgens de vermaarde linkse predikant dr. J.J. Buskes de neiging hadden ‘gestolde lava’ te worden.

Veel sleetse dogma’s passen niet bij het levensgevoel van nu. Het elke zondag ‘mijn grote schuld’ moeten zeggen, of je zondig (moeten) voelen, soms te moeten horen ‘niet in staat te zijn tot enig goed’, maakt de mens klein. Dat veroorzaakt een laag zelfbeeld met alle gevolgen van dien. Theoloog Gijs Dingemans vraagt recent in Christelijk Weekblad om een ‘fundamentele bezinning op de geloofsleer van de kerk’. Ik zeg daar ja op.”

Hoe vindt u dat de kerken reageren op de leegloop?
“In contacten met de sympathieke voorzitter van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), dominee Karin van den Broeke, en met Leidse kerken, merk ik dat het hervormen een moeizaam proces is. Voorgangers wringen zich in het algemeen in allerlei bochten om de kerkverlating te stoppen. Dat zal niet lukken, tenzij ze hun denken en doctrines hervormen. We hebben nu andere hervormers nodig dan Calvijn of Luther. Zij verzetten zich weliswaar tegen katholieke misstanden, maar waren in hun mens- en godsvisie, erfzondeleer en andere dogma’s uit de tijd van Augustinus nog behoudender dan de katholieken.”

 

Opening Filosofisch Café Leiden, december 2014

Cultuuromslag naar meer innerlijkheid en bewustzijn?
Filosofisch café Leiden, met Katrijne bezemer

Realiseer je dat je niet buiten jezelf hoeft te zoeken naar wijsheid, kennis, het is allemaal in je, wachtend om naar buiten gebracht te worden’ – Eileen Caddy

Jullie erg hartelijk welkom vandaag op dit FCL, ook wel Zinweb Cafe Leiden. Speciaal welkom aan Katrijne Bezemer onze inleidster, die ik hierna nog verder intro-duceer. In m’n vorige Openingscolumn stond ik behalve bij Paradoxen in het Leven, wat sommigen aansprak, begreep ik uit reacties, stil bij 1) ons nog steeds goedlopend café, 2) de helikoptervlucht van Maarten ‘t Hart, 3) de Geluks-Route en 4) het helaas hernieuwd westers militaire ingrijpen in Irak. Nu houd ik het in deze decembermaand bij de cultuuromslag, die voorzichtig gaande lijkt naar: a) een grotere focus op ons als individu, b) idem meer focus op onze innerlijke dimensie, ook wel bewustzijn, of de ‘weg naar binnen’ genoemd, c) idem meer focus op zelfkennis, innerlijk weten en zelfheling, d) een verandering van met het vingertje van ‘bovenaf’ goed te ‘moeten’ doen naar een liefdevol handelen ‘van binnenuit’, dus vanuit mystiek of spiritualiteit.

Perceptie?
Voordat ik daar nog ietsje verder op inga, de mededeling, dat Mayianne Voets uit Den Haag, die hier eind vorig jaar sprak over mindfulness, me verzocht haar nieuwe workshops onder jullie aandacht te brengen. Voorts dat 2 uitgeverijen nl. Lemniscaat en Boom het magazine ‘Vrienden van de Filosofie’ uitgeven en me belden of ik een aantal daarvan wilde uitdelen en jullie wil laten weten dat ze via www.vriendenvandefilosofie.nl op te vragen zijn. Behalve veel boekaankondigingen – ik zag o.m. nieuw boek van Gerard Visser over Kunst en Religie als ‘beleving en gelatenheid’ – staan er ook interessante artikelen in. Zoals een interview met de Duitse filosoof Markus Gabriel, die gewoon zegt dat ‘De wereld niet bestaat’ en dat in een boek onderbouwt. Als iemand een oordeel of een visie spuit, zeg ik wel:’ Dat is belangwekkend, ik zal er over nadenken, maar het is niettemin jouw perceptie’. Na het modernisme van de grote verhalen zoals marxisme, nazisme en dogmatische religie, zouden we volgens Gabriel nu in het deconstructivisme en postmodernisme zitten, die stellen dat we de wereld eigenlijk niet kunnen kennen, maar dat alles is zoals het ons voorkomt te zijn. Niet dat wij dit meteen moeten onderschrijven, ook omdat het leidt tot de visie, dat er geen oordeel is of dat al onze overtuigingen onwaar zijn of dat we vastzitten aan illusies, iets zoals het boeddhistische begrip maya, de illusie van materie en begeerte.

Maar het is wel goed om er kennis van te nemen, zeker nu Gabriel met een oplossing komt dat er meerdere waarheden zijn, dus afhankelijk vanuit welke hoek je het bekijkt.

 

Kerst, levensgeluk en onze innerlijke reis

December 2014

Van Augustinus is de uitspraak: ‘Ga niet naar buiten, keer tot uzelf in, de waarheid verblijft in de innerlijke mens’. En de grote ziener Jezus, van wie we binnenkort de geboorte herdenken, leerde ons, dat niet alleen hij een ‘Kerstster’ is maar wij allen Licht zijn. Anders gezegd, dat we een God-vonk in ons hebben en zo van binnenuit in verbondenheid met onze Bron (God) net als hij, zowel (zelf)liefde, compassie en blijheid kunnen uitstralen, als zielskracht hebben en zo ‘wonderen’ kunnen verrichten. Evenals Socrates riep Jezus daarom op tot het ontdekken van het Zelf, getuige z’n uitspraak: ‘Als wij het universum kennen, doch ons (goddelijke) zelf niet, dan is ons weten waardeloos’. De mens, anders gezegd zijn individuele ziel, maakt steeds na de incarnatie een leer-of groeiproces door. Jezus noemde dat tegen Nicodemus ‘hergeboorte’, iets wat we vergeten, lijkt het. Dit mede, omdat dat innerlijke groeiproces bij religie als geloofsinstituut en als geloofsleer, ook bij het ontstaan van het christen-dom, al gauw stiefkind werd. Behalve dat we ons moesten richten op het instituut als ‘middelaar’, kreeg de ‘uiterlijke reis’ meer aandacht dan onze ‘innerlijke reis’. En dat terwijl voorafgaande aan de grote religies er juist sprake was van veel (psychologisch) inwijdingsritueel voor het individu, ja zelfs inwijdingsscholen. Veel wijst er op, dat Jezus er ook z’n jonge jaren in doorbracht. Behalve door de geringe focus op onze innerlijke reis is het vooral door de sterke gerichtheid op het hiernamaals en dus nauwelijks op de ‘kracht van het nu’ (Eckhart Tolle), dat ook het thema geluk tot ver na de middeleeuwen geen begrip was in Europa. Sinds Spinoza en Montaigne het thema weer terug brachten, zijn we gaan inzien, dat dit een gemis was, samenhangend met ook de (te) geringe focus van de kerk op onze innerlijke reis.

 

‘Religie zonder God’ lijkt achterhoedegevecht

november 2014

Mensen willen niet geloven, maar leven in en vanuit het Mysterie

Er schijnen de laatste tijd atheïstische kerkdiensten voor te komen met mooie muziek van o.a. Stevie Wonder en een heuse preek. Atheïstisch? Dan is steeds de vraag, aan welk godsbeeld men zich stoort. Nietzsche verzette zich met z’n ‘God is dood’-visie vooral tegen het in zijn tijd in zwang zijnde theologische wereldbeeld, waarbij er sprake is van een buitenaardse belonende dan wel straffende God, dus een soort (milde) heerser ‘op afstand’. Het is afkomstig uit de late middeleeuwen, waarin behalve uit het jodendom duidelijk ook invloeden van de antieke Grieken zijn te bespeuren. Dat Nietzsche zich tegen dat beeld verzette, is terecht. Franse koningen (en hoge geestelijken) maakten er wel misbruik van. Bijvoorbeeld door tegenover hun ‘onderdanen’ te suggereren, dat ze als een soort tussenpersoon tussen hen en God fungeerden en zo ook een stukje ‘almacht’ hadden. Dat mede daardoor mensen zich atheïst gingen noemen, begrijp ik. Ook dat de term God daardoor (wat) in onbruik raakt. We benoemen het goddelijke vandaag eerder als Mysterie of Universum, terwijl we ook wel spreken van Bewustzijn of God als Energie, die het leven doortrekt en bezielt.

Autoritair godsbeeld?
Er is kortom vandaag sprake van heel ander godsbesef, zoiets van ‘alles in God’ of ‘God in alles’ , dus ook in ons als mens. Het ‘heilige’ gebeurt in de wereld, waardoor god-zoekers als Nietzsche niet langer in problemen zijn, maar veeleer een groot deel van de kerken, dat vast blijft houden aan bovengenoemd vrij autoritair godsbeeld ‘op afstand’ en tegelijk aan het beeld van de mens, als in principe ‘zich schuldig en dus klein moetende voelen’. De in ledenaantal sterk terug lopende traditionele kerken bevinden zich hoe dan ook in een identiteitscrisis. Tekenend is dat twee van hun zonen, de filosofen Theo de Boer en Ger Groot, de eerste van protestantse en de tweede van katholieke huize, een boek schreven onder de titel Religie zonder God (uitgever Sjibbolet). De Boer is kerkelijk en Groot noemt zich, zonder zich te willen afzetten tegen kerken, atheïst, dit overigens verenigend met z’n functie als columnist van het dagblad Trouw. Terwijl de term religie vandaag zoals dat heet ‘uit’ is en het begrip spiritualiteit ‘in’, tornen beide filosofen niet aan religie, maar wel aan de traditionele theologie. Dit omdat die zou blijven hangen in rationaliteit, m.a.w. niet uitstijgt boven het stellen van ‘begrippen en redeneringen’ (p.39) en daardoor in hun optiek verwerd tot ‘een religie zonder God’, een godsdienst van ‘post-theïsme’(p.37). Opmerkelijk is, dat De Boer en Groot zich niet beperken tot de analyse van dit gegeven. Zij houden niet slechts de kerken de spiegel voor, dus dat hun theologie en geloof is gestold is in ‘verstandelijkheid’, hoe belangrijk hun kerkelijke rituelen ook mogen zijn. De schrijvers maken de indruk dit ‘posttheïsme’ wel prima te vinden. Ze maken althans niet duidelijk, in hoeverre er überhaupt zo’n religie mogelijk is, een religie, zonder daarin de innerlijke ervaring van het goddelijke en het er zich individueel ook door gedragen weten, te betrekken. ‘De moderne mens is mysticus’, zegt schrijver Ton Roumen terecht. Gaat het er vandaag in deze tijd van het proces van individualisering juist niet om de verbinding met het Mysterie, – en het er door gedragen worden -, persoonlijk te kunnen beleven?

 

De lessen van De Punt

Premier Den Uyl wilde de treinkaping bij ‘De Punt’ in 1977 ’per se langs vreedzame weg beëindigen’. Dit werd onlangs onthuld door de Volkskrant, die de hand legde op oude ministerraadverslagen. De Molukse kapers lieten de gegijzelde schoolkinderen in Smilde vrij, maar stelden hoge eisen. Minister Van Agt koos voor ‘n ‘uitputtingsstrategie’ die niet werkte omdat de kapers jong en krachtig bleken.

De vredesbeweging wees de gijzeling af maar wilde ook dialoog. Vijftig mensen boden zich aan om de plaats van de (toevallig) gegijzelden in te nemen. Zo zou de dialoog ruimte krijgen zonder dat het welzijn van de treinreizigers een argument tot snel militair ingrijpen werd. Ik leidde mede deze groep. De Punt bood ons een school van waaruit we opereerden, de media te woord stonden en voorstellen deden om aan Molukse grieven tegemoet te komen. Er waren pogingen tot bemiddeling, o.m.van psychiater Dick Mulder, die vrije aftocht beloofde.

Eerder had de RMS bij de VN aandacht gevraagd voor de Molukse zaak. Benin erkende de Molukse staat RMS, die in dat land een eigen ambassade kreeg. Tijdens de kaping kregen Molukse leiders aldaar de toezegging dat de kapers welkom waren in Benin. RMS-president Tamaela stelde de Nederlandse regering op de hoogte en kwam naar Nederland om de kaping tot een geweldloos einde te helpen brengen en ‘de jongens’ mee te nemen naar Benin. In een gesprek dat ik onlangs had met oud-minister Van Agt ontkende deze de Benin-uitweg.

Een ‘vrije aftocht’ was hoe dan ook onbespreekbaar. Geen gezichtsverlies leiden bleek belangrijker dan mensenlevens sparen. Strak juridisch denken gaf de doorslag: de kapers mochten hun straf niet ontlopen. Het besluit tot militair ingrijpen waarbij twee treinreizigers en zes kapers met kogels werden doorzeefd, viel in het team van vijf ministers, waarbij Van Agt, Van der Stoel en De Gaay Fortman sr. voor stemden. Van Doorn en Den Uyl stemden tegen. Den Uyl noemde het ‘een nederlaag’ en later zelfs ‘een executie’, Ja, alles wijst op dat laatste.

Molukse nabestaanden waren boos, ook omdat de aanval op de trein werd ingezet vlak voor de aankomst van Molukse leiders die zo geen kans kregen te bemiddelen. Wie politiek geweld wil bestrijden zonder (massief) tegengeweld moet elke kans aangrijpen. Dat lijkt een moeilijke les voor Nederland. Het zou Dries van Agt sieren als hij kritischer durft terug te blikken. Leren we van de geschiedenis? Ook in deze tijd van ‘jihadisme’ zijn methoden als preventie, indamming en bemiddeling te verkiezen boven de ‘sla er op’ houding, als dialoog even niet vlot/ver weg lijkt.

Dit artikel verscheen tevens in Trouw 20-4-14 en in eerdere (langere dan wel kortere) versies in joop.nl, thepostonline.nl, De Linker Wang, Hooglandse Nieuwe en VredesMagazine

 

Nederland bombardeert IS: een verkeerd besluit

1 oktober 2014 

Nederland lijkt zich in zijn ijver mee te doen aan de Amerikaanse bombardementen op de Islamitische Staat te laten leiden door emotie, misvattingen en in een goed blaadje komen bij de VS. Een impulsbeslissing, zonder dat de strategie goed is doordacht. En ook zonder te hebben stil gestaan bij alternatieve methoden. Iets als o.a. het winnen van de harten en geesten van de soennieten, die nu uit wrok in de ban zijn van de IS. Of de IS af te snijden van hun inkomstenbron en hen zo economisch te treffen. Door nu onmenselijke methoden met dezelfde onmenselijkheid (bommen raken ook onschuldige burgers) te beantwoorden, versterkt/globaliseert men immers de spiraal van geweld. En krijgt dit de vorm van een kruistocht tegen de islam. Het probleem is vooral het beeld dat we via de media en projecties van politici krijgen van IS. Zelfs het woord ‘psychopaten’ werd in de mond genomen door Christ Klep in Nieuwsuur (1-10) Maar toch droegen hun eigen wrede daden, waaronder de provocerende onthoofding van onschuldigen hiertoe bij. We rillen van zulke wandaden, maar vergeten in die emotie dat dit geen reden is voor een aanvallende oorlog van het Westen. Dan kunnen we immers wel aan de gang blijven. Saoedië-Arabië heeft bij diefstal het gebruik een hand af te hakken. Deze bondgenoot van de VS en nu – na eerst de soennitische IS erg gesteund te hebben -, deel van de coalitie tegen IS, executeert meer mensen door onthoofding dan IS. We vergeten mogelijk ook, dat het Westen niet de ‘politieman van de wereld’ is.

Dat ongewapende religieuze minderheden in de bergen het slachtoffer dreigden te worden, heeft uit woede en compassie het geweldsdenken bij ons natuurlijk doen toenemen. Dat daar toen door Obama kort humanitair is ingegrepen, was goed. Die minderheden zijn nu veilig. Het gaat thans om een echte oorlog vanuit het Westen, van partijkiezen in een burgeroorlog, gericht op ‘vernietiging’ van de soennitische IS. Een IS, die in de rechtvaardigingsretoriek nu in de hoek van ‘terrorisme’ wordt geduwd. Ik wil IS niet verdedigen. Ik geloof meer in de kracht van geweldloosheid a la Gandhi en vind vele methoden van IS weerzinwekkend. Dit mogelijk mede omdat daar elementen van een in sommige regio’s nog voorkomende vroegere Arabische cultuur zitten, waar westerlingen aan ontgroeid zijn. Cultuur kun je er niet met bommen uit ‘slaan’. Weerzinwekkende methoden zijn hoe dan ook geen reden voor het aangaan van een oorlog. Zitten hun methoden dichtbij de grens van ‘terrorisme’? Soms lijkt dat, maar IS is in essentie een groep van soenitische strijders gericht op het vormen van een islamitische staat, hoe vreemd ook in onze ogen. Niet te verwarren dus met de kleine terreurgroep Khorasan.

 

Van militaire interventie wordt alleen IS beter

17 september 2014

President Obama was tegenstander van de overigens mislukte militaire interventie in Irak van Bush en Blair in 2003. Maar nu slaat hij nu inzake de IS, die het kalifaat als symbool gebruikt, helaas een zelfde weg in. Mogelijk onder druk van krachten rond het Pentagon. Op 23-9 vielen de eerste bommen op Syrië van de VS samen met 5 Arabische landen, waaronder Saoedië-Arabië, dat evenals Turkije, let wel IS tot nu toe financieel en anderszins steunde. Humanitaire nood? Dat argument telt, evenals in 2003, niet echt, omdat dan zeker in 2013 in Syrië, met nu al 200.000 doden en 7 miljoen vluchtelingen, door de VS militair zou zijn ingegrepen. De Amerikanen en de Britten voelen zich diep gekrenkt door de onthoofdingen. Terecht. Ook is de ideologie en strijdwijze van IS sterk af te wijzen. Obama heeft daarin gelijk. Maar is dat een deugdelijke reden voor de VS en EU-landen zich zonder VN-mandaat militair weer te steken in een wespennest ver weg. En het probleem, via het vaak niet al te subtiele bombarderen vanuit de lucht, mogelijk nog erger te maken dan het nu al is? Mijn antwoord is nee. Via drones ‘terroristen’ en per ongeluk ook burgers doden, zoals in Jemen, lijkt internationaal-rechterlijk nu grijs gebied. Maar het militair interveniëren in de burgeroorlog in Irak en Syrië kan niet door de vingers worden gezien. Obama vond nu bondgenoten in de regio, ook al gaf dat even moeilijkheden, omdat IS vooral steunt op Soennieten. Maar de verhouding met Rusland en China zal zo extra op scherp komen te staan.

Rusland liet al weten, dat het bombarderen van IS in Syrië, – waarbij nu ook weer burgers omkwamen -, niet legaal is zonder mandaat van de Veiligheidsraad. Mee eens, omdat dit alles zoals in Europa enkele eeuwen terug een godsdienstoorlog betreft tussen soennieten en sjiieten (inclusief alawieten), vermengd met het etnische element, denk aan de Koerden. Militair ingrijpen betekent – anders dan bij een vredesbestand met VN-blauwhelmen – partijkiezen voor een der partijen. En militair partijkiezen in conflicten is volkenrechtelijk een ‘doodzonde’. Afgezien van daarvan is het de vraag of je IS, los van de vraag of dat moet, vanuit de lucht ooit kunt verslaan.

Maar mijn hoofdbezwaren zijn polemologisch van aard. Geweld heeft altijd een eigen dynamiek. Het verloop ervan is,- tevens door innerlijke dimensies als haat en wraak -, nooit te voorzien, zeker als strategie niet goed is doordacht. Iets waarvan behalve in 2003 ook sprake was bij de militaire interventie in Libië, 2011. De belabberde situatie nu in dat land, nu lijkend op een tweede ‘Syrië’, geeft te denken. Wij zijn hardleers. Zo naar het lijkt ook de Tweede Kamer, gezien haar gretigheid om toch s.v.p. met de oorlog tegen IS te mogen meedoen. We trappen kennelijk in de valkuil van de nare IS-trucs, want ik zie bij ons naast angst het geweldsdenken alom toenemen. Het geloof dus, dat ‘je geweld met geweld kunt en moet stoppen’, dat je Irak en Syrië ‘tot gematigdheid kunt bombarderen’.

Houd de F16’s liever thuis, minister Timmermans!
Van Martin Luther King, – nog steeds een inspiratiebron voor velen, ook voor Obama -, zijn de woorden: ‘Door geweld vermoord je de hater, maar neem je de haat niet weg en doe je het geweld toenemen’. Wat je bestrijdt, geef je energie, is de paradox van het leven. Minister Timmermans vergeet dat, als hij zegt, dat IS ‘een bedreiging is voor Nederland’, en dat het in ‘ons directe belang is deze te bestrijden’ gezien de kans op ‘aanslagen van terugkerende Syriëstrijders’. Als zo’n angst bij hem speelt, is zijn argument onlogisch. Nederlandse bommen en de wrok daarover zullen die aanslagen immers veeleer oproepen. Hoe extreem en wreed IS vaak ook opereert, haar discours zal blijven, dat zij recht heeft op een soennitische sharia-staat en dat wij, hoe verfoeilijk we die staat ook vinden, niet het recht hebben hen die vrijheid met geweld te ontnemen. Misdaden tegen de menselijkheid in Syrië en Irak moeten gestraft, zij het niet door VS en EU. Daar is een internationale rechtsorde voor en in eerste instantie de eigen regio om het extremisme in te dammen. Ik zou als kabinet en Tweede Kamer me wel drie keer bedenken alvorens met F16’s mee te doen in de coalitie. Het gevaar lijkt levensgroot, dat een militaire interventie vanuit het Westen olie op het vuur is, dus dat je de IS zo juist innerlijk versterkt. Aandacht voedt fanatisme, zeker als die energie militair van aard is.

Dit stuk verscheen eerder op joop.nl en in NRC Handelsblad van 18-9 en Het Parool van 25-9.

 

Opening 13de Filosofisch Café Leiden

7 september 2014

Jullie allen hartelijk welkom op deze eerste zondag van de ‘drukke’ maand september aan het begin van een nieuw seizoen voor ons Cafe. In m’n Openingsverhaal van 5 juni stond ik al stil bij ons eerste jaar, dat in meerdere opzichten een succes bleek, ook qua opkomst. Dat we het nieuwe seizoen starten met jou Hans Gerding, zegt misschien ook iets. Ook gezien je band tot voor kort met de Leidse Universiteit. We zijn er hoe dan ook trots op, dat je meteen bereid was hier te komen spreken. Ik zal je straks nog beetje extra introduceren. Eerst nu nog paar mededelingen en/of reflecties vooraf. Allereerst de mededeling 1) dat we van Rico Sneller, met wie Hans evenals Gerard Visser veel samenwerkt, het bericht kregen dat er a.s. vrijdag vanaf half 2 op de Leidse Universiteit Lipsiusgebouw kamer 0.28 een Conferentie ‘Filosofie en Spiritualiteit’ plaats vindt met de Britse hoogleraar Paul Heelas uit Liverpool, bekend vh boek ‘De Spirituele Revolutie’ (West-Engeland) en de Canadese hoogleraar Ravi Ravindra met als thema’s de grote mysteries Kosmos en het Zelf . (‘Het mysterie dat ben jij’, is trouwens de titel v.e. bijzonder boekje van Hein Stufkens). Gratis bij te wonen. Zie www.ricosneller.nl of www.hansgerding.nl . Tania en ik lichten jullie in pauze graag hierover nader in. Een 2^e bijeenkomst vermeld ik op verzoek van Brigitte van Baren, onze 2^e spreekster dit seizoen, dus op 5-10. Het gaat om 4 oktober. In Katwijk is dan een ‘Soefisme en Zen dag’ met vele boeiende inleidingen, ook van Brigitte en tevens v.d. 95-jarige soefileider en bekende econoom prof Witteveen. Zie www.soefi.nl . Een 3^e bijeenkomst in A’dam, is een weekendseminar v.3.4.+5 oct. met Yeshayayu Ben-Aharon ,(zie www.creatieflow.nl/events.html, (liefdes-impuls) van ons aller Rene van Gennip die wegens griep er vandaag niet helaas niet kan zijn.

Tenslotte sta ik stil bij het juli- en augustusnummer ‘14 van het Filosofisch Magazine. Dat bijna overal uitverkochte nummer is bij uitstek een aanrader, omdat het onder de titel ‘Meditaties’ Descartes – ook wel misverstaan met z’n ‘ik denk, dus ik besta’ – en de klassieke Stoïcijnen magistraal weet te verbinden met essenties v.h. boeddhisme. Het boeddhisme dus, dat qua levenskunst door de nodige introspectie en onderzoek naar de eigen ervaringswereld een nogal psychologisch karakter heeft, en zo ons zeker wel behulpzaam kan zijn om inzicht te verwerven in de eigen spirituele vermogens en onvermogens. De titel is echter ontleend aan Descartes, die in 1614 een boek onder die naam schreef, en daarin spreekt van een ‘spirituele oefening, vanuit een innerlijke bron, een oefening, waarin zelfinzicht het beginpunt vormt van kennis vergaren’. Nu weet ik wel dat Descartes indirect de stoot gaf tot het sterke rationalisme in wetenschap en samenleving. Zie het gevleugelde woord van de verlichtingsdenker Kant: ‘Er is niets zo verheven als de menselijke rationaliteit’. Iets waar wel iets op af te dingen is (horen we straks wellicht) en waartoe sociologen de wijdverbreide desoriëntatie van de moderne mens menen te moeten herleiden, omdat met dat sterke accent op en die verheelijking van de rede, tevens het Mysterie uit ons leven is weggehaald. De spirituele tegencultuur, die sinds de jaren ‘60 zich ontwikkelde en nu ruim een kwart der Nederlanders telt, meent dat de moderne mens te rade moet gaan bij z’n eigen ziel, dus naast de ratio ook de verwaarloosde andere kant van ons in het licht te brengen, nl onze innerlijke wijsheid, de diepte van ons onbewuste en ons vermogen tot zelfkennis (a la Socrates) en tot persoonlijke groei en transformatie.

 

Opening 12de Filosofisch Café Leiden

1 juni 2014

Allen weer hartelijk welkom op deze 1^ste juni en speciaal onze inleider Mariyanne Voets. Ik zal je straks nog wat nader introduceren, maar eerst graag nog iets over het Filosofisch Café Leiden, dat deze maand haar 1-jarig bestaan heeft met twaalf thematisch diverse lezingen, zowel soms over pure filosofie als zoals vandaag meer over de filosofie van Levenskunst. De vorige maand, toen Ab Straatman de inleider was, refereerde ik al aan het contact met de hoogleraren filosofie in leiden aan de RU, zoals Hans Gerding, Rico Sneller en Gerard Visser. Ook verwees ik naar de 2 mini-symposia op 9 en 13 mei, waarvan de een in de Sterrenwacht en beetje onder supervisie van Rico Sneller en de ander met Hans Gerding en Hein van Dongen als sprekers, onder meer over het thema hoe creatie en inspiratie te duiden. En Hans Gerding zelfs over extatische ervaringen, intens licht zien, dus over grensovergangen tussen de materiele en de voor velen nog wat vreemde geestelijke wereld. Tania en ik hebben hoe dan ook geparticipeerd in de discussie op die mini-symposia . Voorts waren er van het FCL ook Kor Balt, Annie vd Zon en Patricia vd Bosse aanwezig.    

Een succesje
De hoogleraren vragen steeds met belangstelling naar ons Café. Hans Gerding zou eerst nu hier komen spreken, maar moest plotseling in Brussel zijn vandaag, maar komt nu op ZONDAG 7 SEPTEMBER 15 UUR, waar hij zal spreken over ‘Reactie Emanuel Kant op de mysticus en helderziende Emanuel Swedenborg’. De opkomst van ons Café was de afgelopen maanden gemiddeld 28 of 29 en de laatste 3 maanden zelfs tegen de 40. Vandaag zijn er op deze laatste bijeenkomst v.h. eerste jaar 34, dit mede doordat velen de periode tussen hemelvaart en Pinksteren vaak even vrijaf nemen om een paar dagen op stap gaan en er bij sommige uitnodigingen digitale moeilijkheden waren. Maar het jaargemiddelde kan rustig een succesje worden genoemd. Nu gaan we de vakantiemaanden juli en augustus wat uit te rusten, ik bedoel de drie mensen die elke maand toch wel wat activiteit verrichten voor het Café, hoe graag ook gedaan.

‘Filosoof van het optimisme’
De vorige keer ging ik in m’n opening ook wat in op de MAAND VAN DE FILOSOFIE toen; en wel inzake de machteloosheid en vervreemding die de mens voelt bij de vertechnisering en rationalisering van de samenleving. En tevens op het overlijden van de bekende filosoof Colin Wilson, de filosoof van het Optimisme, zoals hij wel heet. En ten slotte op de vraag of we vandaag niet voor een grote bewustzijnsverandering staan. Bij dit alles moest ik nu – over actualiteit gesproken – denken aan drie mensen die de laatste week in de publiciteit kwamen, namelijk Wubbo Ockels, die op z’n sterfbed een Nieuwe Religie proclameerde, voorts aan de bekende17-jarige Pakistaanse Malala, die op 20 mei in Middelburg een Freedoms Award kreeg en tenslotte ook aan de 20-jarige Laura Maaskant, die de ellende van weer een chemokuur resoluut weigerde. Toen de kanker dus terugkwam, besloot ze niet langer te gaan vechten tegen haar ziekte, alles te nemen wat er zou komen en vooral vanuit innerlijke kracht en trouw aan haarzelf iedere dag te leven in het nu. Een grote Bewustzijnsverandering? Ik zie in elk geval, net als iets eerder met Wim Hof, ‘the Iceman’ – van wie onlangs wetenschappelijk is aangetoond dat men met de geest het immuunsysteem kan beinvloeden, zelfs in grote kou – met Wubbo, Malala en Laura 3 voorbeeld en van indrukwekkende voorbeelden van verbeeldingskracht.

 

Drie brandhaarden, maar geen reden tot paniek

Augustus 2014

De Israëlisch-Palestijnse tragedie, ‘de moeder van alle conflicten’ in het Midden-Oosten, lijkt een gebed zonder eind. Om moe van te worden, hoe verdrietig het ook is dat het conflict in Gaza nu weer veel mensenlevens kost. De halfhartige autonomie die Gaza kreeg, ligt mede aan de basis hiervan, al opereert Hamas helaas verre van vlekkeloos.

De tweede brandhaard van deze zomer lijkt een laatste bedrijf in de fatale vergissing van Bush en Blair (2003) om van Irak met geweld een democratie te willen maken. Het was een onderneming die in strijd was met de internationale rechtsorde en bovendien aan 660.000 Irakezen en vijfduizend Amerikanen het leven kostte. Het resultaat: de opkomst van het er tot dan onbekende Al Qaida; de drie belangrijkste bevolkingsgroepen zijn van elkaar vervreemd; het ontstaan van een semidictatuur onder ex-premier Nouri Al-Maliki. De interventie was het zoveelste bewijs dat westerse militaire inmenging averechts werkt. Tot overmaat van ramp is er in Irak nu de opmars van Islamitische Staat (IS), die angst zaait, slachtpartijen onder religieuze minderheden in de bergen aanricht en het Westen uitdaagt, onder meer door het onthoofden van een Amerikaanse journalist. Gelukkig krijgen genoemde minderheden nu internationale, vooral humanitaire hulp en is Al-Maliki vervangen als premier.

IS geen directe bedreiging voor het Westen
Overdreven aandacht geven aan IS, of zich door hen te laten uitdagen, geeft hun energie en maakt hen sterker, ook al betreft het slechts naar schatting tienduizend strijders. Ik ben het eens met Stephan de Vries van de Teldersstichting (VVD), dat IS “geen directe bedreiging voor het Westen vormt” en dat de eigen regio in deze “de kastanjes uit het vuur moet halen” (NRC Handelsblad, 20 augustus).