column filos. café leiden 3-4-16 met Tjeu van den Berk

3-4-16

Allen weer hartelijk welkom, speciaal Tjeu van den Berk, die ik strak nog wat nader introduceer. Beetje actueel filosoferen over ‘Brussel’, Syrië, vluchtelingencrisis of de deal met Turkije dan wel een omstreden referendum, kan dat wel? Het in een dagblad afgedrukte Manifest van 30 maart van filosofe Marli Huijer en ethicus Martin van Hees, dat 182 mensen en ook veel filosofen achter zich kreeg, en dat pleitte voor ‘meer gastvrijheid voor vluchtelingen’, geeft de indruk van wel. Maar het kreeg ook kritiek, tevens het argument, dat gastvrijheid ‘eigen belang’ is, want ons ‘meer welvaart’ en vrede brengt. Voor filosofe Maria Janssens was dat zelfs een reden om het niet te tekenen. Zo heeft de vluchtelingen-deal met Turkije m.i. ook een stuk eigenbelang, nl. dat het nu zo is het argument meer geordend gebeurt of dat een grote stroom tegelijk ‘toestanden’ geeft. Terwijl een keerzijde v.d. Turkije-deal is, dat de vluchtelingen in Griekenland nu in de problemen zitten en we hopen dat Turkije die deal niet schendt.

            Signaleren en/of situaties schetsen

Hoe dan ook, als je zulks filosofisch bekijkt, kom je al gauw op het terrein van ethiek en/of politiek. Vooral dat laatste geldt ook, als je het debat over ‘Brussel’ zoals nu bijna beperkt tot het al of niet falen van de veiligheidsdiensten. Niet dat filosofen het nooit over politiek mogen hebben, maar het voorschrijven van beleid is niet direct hun ‘pakkie-an’. Filosofie is een geesteswetenschap, die de empirie bekijkt en onderzoekt, er zelf deel van uit makend, zoals een wetenschapper de mens onderzoekt, terwijl hij zelf ook een mens is. Signaleren en/of situaties schetsen ja ook wel eens een ideaal stellen, lijkt hoe dan ook meer op de weg van een filosoof te liggen dan een gedrag voorschrijven. Hij kan zo gaan filosoferen over de achtergronden van de aanslag in Brussel, zoals, of daar ook emoties van wraak en haat een rol speelden dan wel meer elementen van een religieuze ideologie, bijv. het wat omstreden salafisme, maar hij zal geen pleidooi gaan houden voor nog meer westerse luchtbombardementen dan nu al gebeurt op delen van Syrië en Irak, waar IS de scepter zwaait. Natuurlijk kan een filosoof zo inzake het jl. referendum van 8 april de vraag in het midden brengen of de EU-onderhandelaars wel genoeg rekening hielden met het feit dat Oekraïne lang deel was van de Sovjet-Unie en dat in Rusland er breed een angst heerst te worden geïsoleerd, maar hij zal zich niet uitspreken tegen of voor het verdrag van de EU met Oekraïne. Ook al lijkt dit een vrij ongevaarlijk compromis, nu steeds duidelijker wordt, dat Europa nog beslist geen toetreding van dat land tot de EU wil.

      Hoe meer afgestemd zijn en/of in verbinding leven? 

 

filosofisch café 7 december 2015

openingscolumn+ kort verslag

door Hans Feddema

Allen, (in grote getale, nl. 80), erg hartelijk welkom en speciaal Willem de Ridder Gister fijn feest gevierd? Wisten jullie trouwens, dat er ooit in calvinistisch geworden Hollandse steden niet Piet, maar juist de Sint-Nicolaas werd geweerd. Niet omdat hij ‘wit’ was, maar omdat deze als ‘volksheilige’ te veel riekte naar het katholicisme? Hoe ook, m’n actualiteitscolumn begint ook nu met mededelingen Behalve dat ik in november een paar dagen in kasteel Slangenburg bij Doetinchem was, – een plaats van reflectie en ontmoeting, waar gasten uit het hele land komen -, vermeld ik de middernachtswake over ‘Parijs’ bij de Pieterskerk ruim 3 weken terug. Het was ‘n initiatief van de bekende moslim Leidenaar Mustafa Kus. Dit zo midden in de nacht doen zagen we als klein offer gezien het grote offer van velen in Parijs op 13-11. Hylke Tromp noemt ‘terrorisme’ het ‘meten met twee maten’, nl. het plegen van of dreigen met op veel mensenlevens gericht geweld vanuit een politiek doel. Als staten oorlog voeren, doen ze in wezen hetzelfde, zegt Tromp, nl., zoals nu ook via drones, tevens onschuldige mensen ombrengen. Maar hoe het ‘terrorisme’ te bestrijden weten we nog steeds niet, schreef ik o.a. in een column op VARA-site joop.nl. We lijken het vanuit het Westen veeleer als maar te voeden. Wat je energie geeft, wordt vaak sterker, zei ook Willem de Ridder. Ik ben dan ook niet blij met het Britse besluit om mee te gaan bombarderen in Syrië. Een ideologie en ook haat en wraak laten zich niet wegbombarderen. Al onderschrijf ik wel wat Hans Achterhuis in De Groene zegt nl dat we de religieuze dimensie van de IS-terreur ‘niet moeten ontkennen’. Ook dat het monotheïsme, zoals hij stelt, met haar waarheidsclaims en soms ‘godsopdrachten’ om mensen te doden, indirect geweld bevordert. Veel meer althans dan de Aziatische op spiritualiteit gerichte religies, van wie de waarheidsclaim veel zwakker is, ook al kunnen ook daar etnische conflicten een religieus randje krijgen. In het Filosofisch Magazine van nu zie ik naast een mooi historisch profiel van wetenschapsfilosoof Francis Bacon en een leuk interview met Vonne van der Meer – dit aan de hand van de 4 vragen van Kant nl. ‘Wat kan ik weten?’ ‘Wat moet ik Doen?’ ‘Wat mag ik hopen’ en ‘Wat is de mens?’ -, ook weer Achterhuis, nu over : ‘Erfenis zonder Testament’, Filosofische beschouwingen over de 10 geboden’. Daarin verwijst hij voor z’n visie over monotheïsme ook naar het boek ‘Religie en Haat’ van theoloog Maneschijn, waarin deze naast het beschrijven van joods terrorisme, Bijbel en Koran vergelijkt qua haat- en geweldsteksten. Terug naar mededelingen.

 

paradoxen

 12-02-2016

Zoals o.a.: IETS BESTRIJDEN EN TEGELIJK VOEDEN

Leven zit vol met paradoxen. Ik som wat op: 1) Vluchtelingen moet je voor je gevoel en volgens het VN-vluchtelingenverdrag helpen. Maar  je wilt ook niet à la Samson dat de stroom te groot en het populisme dus te extreem wordt, terwijl mr. S. misschien vergeet, dat ook Turkije niet echt opvalt in vluchtelingenvriendelijkheid. 2) Religie, synagoge, kerk en moskee zijn een kracht ten goede, maar helaas soms of vaak ook ten kwade. 3) Je kondigt als EU zonder VN-mandaat een boycot op Rusland af, maar ziet deze als ‘vriend’ voor een mogelijke deal over Syrië. 4) Trump is ‘totaal ongeschikt’ als president, maar ‘niet kansloos’, aldus z’n biograaf. Terwijl de Democraten Sanders net als Corbijn in Engeland  de rijzende ‘opa’ van de Angry Young Movement lijkt te worden . 5) In onze steden zie je de leefbaarheid sterk toenemen, maar eveneens radicalisering in achtergebleven wijken aan de rand. 6) Correctief referendum is mooi als democratie, maar dat van 6 april over een verdrag met de ‘onderbuik’ van de ‘Russische beer’ brengt ons als stemmers nogal in verlegenheid. 7) Kerken ‘lopen leeg’, terwijl anderzijds de meer individueel-religieuze Nieuwe Spiritualiteit nog steeds sterk aan het opkomen is. 8)Transparantie is en was in democratie altijd een groot goed, maar Paul Frissen bepleit in een boek vreemd genoeg nu (ook) ‘het geheim’. 9) We zijn bondgenoot van het mooie Turkije, – dit nu ook ‘wegens Syrië’- , terwijl (de Soenniet) Erdogan er erg tekeer gaat tegen Soefi’s, journalisten en academici, er voor zorgend dat die hun baan verliezen. 10) Het ‘onwettige’ geweld van Busch en Blair in 2003, met als slogan ‘Irak bombarderen tot democratie’, veroorzaakte dood en verderf en baarde (naast ook door Assad) het ‘IS-Monster’. Uit trouw aan de VS strijden onze F16’s al enige tijd in Irak, wat na vrij lange terechte aarzeling van de PvdA nu wordt uitgebreid naar Syrië. In de artikel 100-brief zie ik als de nieuwe  paradox, dat 11) men kiest voor ‘zowel bombarderen als voor diplomatie’. Geven we Koenders c.s. het voordeel van de twijfel? Velen (56% volgens de Hond) doen dat, ook al stook je volgens polemologen – we zagen dat al in Vietnam, toen Amerikaanse bommen het moreel van de Vietcong versterkten – met elke westerse militaire interventie het vuur juist op, waardoor het aantal slachtoffers en ook de vluchtelingenstroom groter wordt. PAX wijst dit tweesporenbeleid af, omdat je ‘de mobilisatiekracht van IS zo versterkt’. Ik zelf ook, omdat een politieke oplossing nog ver af lijkt, zeker nu Assad met veel Russische luchtsteun in Aleppo een groot drama veroorzaakt en de Koerden niet eens in Geneve mogen aansluiten. Te meer nu de westerse aanvallen op IS in Syrië en Irak maakten dat het olierijke Libië tevens een toevluchtsoord van de IS werd. Het Westen, zo bleek ook in Afghanistan, vond nog steeds niet de sleutel tegen het terrorisme. Het met ‘bommen’ bestrijden en het tegelijk voeden, lijkt in deze de grootste paradox.

Dit artikel verscheen tevens in Zamanvandaag (12/02-2016) en in Hooglandse Nieuwe en op joop.nl

 

geweldsterreur meer vanuit monotheïsme?

11-02-2016

Na ‘Parijs’ namen moslims sneller en sterker afstand van de aanslagen dan voorheen. Dat Mustafa Kus toen meteen Leidenaren liet ‘tagen’ voor een middernachtwake bij de Pieterskerk (zie foto Leidsch Dagblad 14-11), is er een uiting van. Tevens, dat PvdA-kamerlid Ahmed Marcouch de Tweede Kamer meekreeg voor extra ‘in de gaten houden van’ salafisten, die hij ‘een voorportaal voor jihadisten’ noemt. Salafisme bepleit geen geweld maar wel een islamstaat, waardoor nu de dynamiek van het schoolplein nogal eens is/zou zijn :’hoe streng ben jij in de leer’? Dat laatste zou eigen zijn aan het monotheïsme, dat een sterk waarheidsidee heeft, zich daarin vaak ook beroept op ‘openbaring’ van God, waardoor joden- plus christendom en islam veel meer geweld uitlokken dan de meer op spiritualiteit gerichte Aziatische religies met een zwakke waarheidsclaim Theoloog Gerrit Manenschijn onderbouwt dat in ‘t boek ‘Religie en haat’, waarin naast het beschrijven van joods terrorisme, hij ook haat- en geweldsteksten in Bijbel en Koran naast elkaar zet. Hans Achterhuis stelt mede daarom, dat de media de religieuze dimensie van het IS-terrorisme niet moeten ontkennen. Terecht, ook al heeft het Westen dit extremisme, o. m. door haar vele militaire interventies in die regio, over zichzelf afgeroepen. Terecht, als we als Westen dan ook stil gaan staan bij onze eigen religie en inzien dat bijv. de aan Mozes ‘geopenbaarde geboden’ , inclusief het ‘Gij zult niet doden’ toen alleen golden binnen de ‘eigen groep’ en niet voor ‘anderen, niet voor een ‘outgroup’. Iets waarom soennieten van Boko Haram het geen probleem lijken te vinden (toevallig demonstrerende) sjiieten te doden, althans 21 van, zoals op 21-11-15 in Nigeria gebeurde . Dus moslims met een ander waarheidsclaim. Net als bij de oorlog in Ulster tussen katholieken en protestanten spelen trouwens steeds ook hier andere factoren mee, o.a. een ‘bevrijdingsstrijd’ in casu een Arabische lente. Dat we als mensheid gingen spreken van ‘terrorisme’ en/of van de strijd daartegen, is iets van ruim 100 jaar terug. Zo voeren we WO I terug op ‘terreur’ nl. het doodschieten van een Oostenrijkse kroonprins. Maar het was juist de wraak op de ‘terrorist’ of zijn groep, die tot de grote oorlog leidde. We weten hoe dan ook nog steeds niet hoe te reageren op ‘terrorisme’. We voeden het veeleer vaak. Net als de R.A.F. of de Baader-Meinhof-groep voorheen ooit deed of wilde, schept het IS-jihadisme, – nu vanuit een eigen religieuze ‘zuiverheid’-perceptie -, chaos en angst bij ons. Ook wil IS liever dat we met grondtroepen hen komen bevechten. Dat zou hen energie geven, ja kracht en eenheid. Als we van hen af willen, lijkt effectief isoleren dan niet een betere strategie? Ook omdat fanatieke groepen, overgelaten aan zichzelf, uiteindelijk ten onder gaan aan onderling geweld. De historie toont, als derden zich er niet te veel mee bemoeien, een evolutie van: 1) het komt op, 2) het consolideert,3) het leidt tot vreselijke terreur en 4) het zakt in. Misschien een schrale troost, nu we midden in een niet ophoudende golf van semi-religieus en (van onze kant) luchtbommengeweld zitten. En niet te vergeten van de zijde van Rusland samen met Assad op de ‘gewone’ rebellen’, waardoor er nu zich in Aleppo een groot drama voltrekt.

(Dr Hans Feddema is antropoloog, publicist en polemoloog)

Het verscheen als column in Zamanvandaag begin december, Joop.nl en Hooglandse Nieuwe nov.’15

 

“Het is nooit te laat voor een gelukkige jeugd”

29-11-2015

Filosofish Café Leiden 6 december, met Willem de Ridder, de meesterverteller van Nederland.

Zondagmiddag 6 december is er een bijzondere bijeenkomst van het Filosofisch/Zinweb Café Leiden. Dit keer niet op Nieuwstraat 10 maar in Café/Restaurant Einstein, Nieuwe Rijn 19 Leiden.

Meesterverteller Willem de Ridder, radiomaker, talkshowhost en schrijver van het Handboek Spiegelogie, neemt u mee naar de wereld van eeuwenoude verhalen en sprookjes om de universele principes van het leven zichtbaar te maken. Hij rekent af met ‘witgewassen leugens’ uit ons leven en laat zien hoe we ons eigen bestaan kunnen creëren en de macht weer in handen kunnen krijgen. Dit op zondag 6-12 met als thema “Het is nooit te laat voor een gelukkige jeugd”.

Het F.C.L. begint zoals gebruikelijk om 15.00 uur precies en duurt tot rond 17.00 uur. De entree is dit keer 7,50 euro. Graag gepast afrekenen. Dit kan vanaf 14.30 uur bij de ingang boven. Thee of koffie in de pauze is bij de prijs inbegrepen. Ook hier is de ruimte beperkt. Daarom is opgeven echt nodig.

Graag via hansfeddema@gmail.com.

 

Miskleun Syrië wreekt zich nu

1 oktober 2015

Niemand minder dan de Finse ex-president en Nobelprijswinnaar Martti Ahtisaari is de bron van een voor de dramatische vluchtelingensituatie van nu onthutsend bericht   over een belangrijk Russisch vredesplan in 2012 inzake Syrië. Een plan waarbij Rusland zich bereid toonde president Assad te laten vallen, mits dit elegant gebeurde. Een bericht dat komt op het moment dat Rusland gewoon doorgaat met het sturen van wapens en soldaten om z’n bondgenoot Assad te helpen, ja een luchtmacht -basis zelfs aan het opzetten is in de Syrische provincie Latakia. Het argument van Poetin, – die overigens tevens gelukkig om militair overleg met Washington vroeg inzake de veelvormige strijd in Syrië -, is dat ‘terreurgroepen als de IS zonder samenwerking met het Syrische regime niet zijn te verslaan’. Ik ga niet in op dat argument, hoe plausibel ook wellicht, los van het feit dat Assad staat voor onderdrukking en vele bombardementen op de eigen bevolking. Maar ik wijs op de impasse van nu, waarvan deze visie naast ook de huidige vluchtelingenstroom een indicatie is. Een impasse die het Westen over zichzelf lijkt te hebben afgeroepen. Dit omdat zij in 2012 het genoemde Russische vredesplan afwees met de onrealistische, zo niet naïeve opvatting, als zou Assad door de rebellen al binnen een of  twee maanden gedwongen zijn z’n paleis te verlaten. Deze elegant te doen vertrekken op basis van onderhandelingen vond het Westen daarom onnodig. Het Westen koos voor het ‘laten uitvechten’ en wees het plan mede ook af gezien de bepaling daarin, dat het dan zou stoppen met het leveren van wapens aan de rebellen. Redelijk, daar Rusland dat van zijn kant ook zou doen en extra wapens in dit kruitvat weinig goeds voorspelden. Redelijk ook gezien het grote drama, dat er vooral na 2012 nog zat aan te komen. Waarom is het Westen in vredes-naam in 2012 niet serieus ingegaan op dit vredesplan, waarbij er tevens in welke vorm ook er een eind zou komen aan het regime van Assad. Het was toen het momentum. Een momentum te laten voorbij gaan, is polemologisch een ‘doodzonde’. Ernstiger is dat het zich daarna wreekt, in dit geval zelfs in hoge mate. 1) De relatie met Rusland wordt er niet beter op, 2) er is sinds 2012 in Syrië sprake van een paar honderd duizend doden extra en 3) er zijn nu ook enkele miljoenen vluchtelingen bij gekomen. Hoe bizar lijkt dit alles, als we die extra vluchtelingen hier nu liefst niet al te hartelijk  ontvangen. Of komt er na 3 jaar nu eindelijk een wending ten goede gezien het recente bericht , dat John Kerry de Russische handschoen om te praten wil opnemen? Ja ook zijn eis tot nu, dat Assad ‘onmiddellijk weg moet’ wil laten vallen. Alsof niet de internationale rechtsorde maar westerse staten over een ‘regime-change’ elders gaan.  Maar los daarvan toch voortschrijdend inzicht naar het lijkt, ook dat Poetin na jaren weer wordt ontvangen door het Witte Huis. ‘Beter laat dan nooit’, kun je ook zeggen. Ware het niet, dat onze starre houding in 2012 voor de regio en ook daarbuiten wel erg veel drama’s ten gevolge had.

Dit artikel verscheen tevens in ZamanVandaag van 1 october, op www.joop.nl , op www.samenvoorvrede.nl en op www.civismundi.nl .

 

“Geef je zonder angst over aan het leven”

Een interview met Hans, dat werd afgenomen ter gelegenheid van het 27ste lustrum van het Studentencorps aan de Vrije Universiteit in Amsterdam/L.A.N.X., gepubliceerd in het bijbehorende lustrumboek.

Hans Feddema werd een tiental jaren voorafgaande aan de Maagdenhuisbezetting lid bij het Studentencorps aan de Vrije Universiteit. Na zijn studies aan de Vrije Universiteit en aan de Universiteit van Amsterdam was hij jarenlang werkzaam als universitair docent, onderzoeker, journalist en politicus. In 1989 was hij een van de ruim tien oprichters van GroenLinks.

Studententijd
Hans Feddema werd geboren in Geesbrug-Nieuwlande in Drenthe. Na het behalen van zijn gymnasiumdiploma in Hoogeveen vertrok hij naar Amsterdam om geschiedenis aan de Vrije Universiteit en culturele antropologie aan de Universiteit van Amsterdam te gaan studeren. Hij vond Amsterdam een mooie stad en zijn ouders had- den een voorkeur voor de VU. Lid worden bij het Studentencorps aan de Vrije Universiteit was daarbij iets vanzelfsprekends.

Spijt van die keuze heeft hij nooit gehad. Hij beschouwde zichzelf niet als een ‘L.A.N.X.-tijger’, maar deed wel graag mee en vond feestjes, sociale activiteiten en corpslezingen leuk. De studie kwam wel altijd op de eerste plaats, en ook het verkennen van Amsterdam buiten de sociëteitsmuren speelde een grote rol. Hij bleef na zijn studie en door zijn baan als universitair docent aan de VU dan ook lang in Amsterdam hangen. “Na onderzoeksperiodes in Afrika en Zuid-Azië kwam ik toch altijd heel graag weer terug in Amsterdam”.

Zijn lidmaatschap bij L.A.N.X. was dus slechts een deel van zijn studententijd, maar toch geeft hij aan er veel van geleerd te hebben. Spreken voor een groep, leiding geven, maar ook het omgaan met elkaar. “Ons emotionele bestaansniveau, dus hoe met jezelf en anderen om te gaan, krijgt op scholen te weinig aandacht. In het bedrijfsleven zie je daarvan ook de gevolgen, dat mensen niet met elkaar door één deur kunnen. Het is daarom goed om daar al jong en in het studentenleven mee bezig te zijn”. Voor je emotionele groei is ook omgang met mensen van andere studies belangrijk. “Je wordt anders al snel een vakidioot”.

 

Miskleun over Syrië uit 2012 wreekt zich nu

september 2015

Niemand minder dan de Finse ex-president en Nobelprijswinnaar Martti Ahtisaari is de bron van een voor de dramatische vluchtelingensituatie van nu onthutsend bericht over een belangrijk Russisch vredesplan in 2012 inzake Syrië. Een plan waarbij Rusland zich bereid toonde president Assad te laten vallen, mits dit elegant gebeurde. Een bericht dat komt op het moment dat Rusland gewoon doorgaat met het sturen van wapens en soldaten om z’n bondgenoot Assad te helpen, ja een luchtmachtbasis zelfs aan het opzetten is in de Syrische provincie Latakia. Het argument van Poetin, – die overigens tevens gelukkig om militair overleg met Washington vroeg inzake de veelvormige strijd in Syrië -, is dat ‘terreurgroepen als de IS zonder samenwerking met het Syrische regime niet zijn te verslaan’. Ik ga niet in op dat argument, hoe plausibel ook wellicht, los van het feit dat Assad staat voor onderdrukking en vele bombardementen op de eigen bevolking. Maar ik wijs op de impasse van nu, waarvan deze visie naast ook de huidige vluchtelingenstroom een indicatie is. Een impasse die het Westen over zichzelf lijkt te hebben afgeroepen. Dit omdat zij in 2012 het genoemde Russische vredesplan afwees met de onrealistische, zo niet naïeve opvatting, als zou Assad door de rebellen al binnen een of twee maanden gedwongen zijn z’n paleis te verlaten. Deze elegant te doen vertrekken op basis van onderhandelingen vond het Westen daarom onnodig. Het Westen koos voor het ‘laten uitvechten’ en wees het plan mede ook af gezien de bepaling daarin, dat het dan zou stoppen met het leveren van wapens aan de rebellen. Redelijk, daar Rusland dat van zijn kant ook zou doen en extra wapens in dit kruitvat weinig goeds voorspelden. Redelijk ook gezien het grote drama, dat er vooral na 2012 nog zat aan te komen. Waarom is het Westen in vredesnaam in 2012 niet serieus ingegaan op dit vredesplan, waarbij er tevens in welke vorm ook er een eind zou komen aan het regime van Assad. Het was toen het momentum. Een momentum te laten voorbij gaan, is polemologisch een ‘doodzonde’. Ernstiger is dat het zich daarna wreekt, in dit geval zelfs in hoge mate. 1) De relatie met Rusland wordt er niet beter op, 2) er is sinds 2012 in Syrië sprake van een paar honderd duizend doden extra en 3) er zijn nu ook enkele miljoenen vluchtelingen bij gekomen. Hoe bizar lijkt dit alles, als we die extra vluchtelingen hier nu liefst niet al te hartelijk ontvangen. Of komt er na 3 jaar nu eindelijk een wending ten goede gezien het recente bericht , dat John Kerry de Russische handschoen om te praten wil opnemen? Ja ook zijn eis tot nu, dat Assad ‘onmiddellijk weg moet’ wil laten vallen. Alsof niet de internationale rechtsorde maar westerse staten over een ‘regime-change’ elders gaan. Maar los daarvan toch voortschrijdend inzicht naar het lijkt, ook dat Poetin na jaren weer wordt ontvangen door het Witte Huis. ‘Beter laat dan nooit’, kun je ook zeggen. Ware het niet, dat onze starre houding in 2012 voor de regio en ook daarbuiten wel erg veel drama’s ten gevolge had.

Dit artikel verscheen tevens in ZamanVandaag van 1 oktober, op www.joop.nl, op www.SamenvoorVrede.nl en op www.civismundi.nl.

 

Nieuwe strijd om hegemonie tussen grootmachten

September 2015

In de 20^ste eeuw leidde een hegemonie-wedijver tussen Europese grootmachten tot de vorig jaar herdachte bloedige Wereldoorlog I van 1914-18, waardoor er een eind kwam aan Keizerrijk Oostenrijk en idem aan het grote en (daardoor?) milde Osmaanse Sultanaat. Afgezien van de psychische trauma’s, die de frontenoorlog in Frankrijk met zich meebracht en idem de neutraliteits-schending van België, leidde deze mede tot 1) een grote interne crisis in Tsaristisch Rusland, waardoor de Sovjets er aan de macht kwamen en 2) een onnodige extra vernedering van Duitsland via ‘Versailles’ in 1919; iets wat later door Hitler werd benut om zijn volk mee te krijgen. Hegemoniestrijd kan dus op rampen uitlopen. Vandaag te meer, nu het tevens nucleaire grootmachten betreft. Spelen met vuur om thans aan te zetten tot eenzelfde ‘haantjesgedrag’, dat in 1914 genoemde wereldbrand deed ontstaan. Toch lijkt dat het geval.

• We vielen in 2003 uit geopolitiek en economisch gewin zonder VN-mandaat Irak binnen, waarvan H.J.A.Hofland terecht zegt: ’In geen oorlog zijn zoveel mensen gedood en ontworteld’ (De Groene 6-8), een agressie die nu zelfs een IS baarde. Een inval, waarmee Bush junior en Blair tevens Rusland en China erg voor het hoofd stootten.
• We klagen nu over de vluchtelingen stroom vanuit Syrie, maar vergeten dat we al vanaf 2003 bommen gooien op Irak en sinds vorig jaar ook op delen van Syrie. Een correlatie tussen deze bommen en het wegvlichten kan niet ontkend
• We deden dat voor het hoofd stoten van Rusland en China ook, toen we – in strijd met het VN-besluit inzake Libië van ‘alleen de machtige luchtvloot van dictator Kadaffi in de lucht humanitair te neutraliseren’- , tot woede van Rusland en tot vreugde van de rebellen ineens ook de Libische troepen op de grond vanuit de lucht gingen aanvallen.
• We deden dat toen EU-politici de nog niet erg gelukte en semi-corrupte staat Oekraïne, in dus let wel ‘de onderbuik van Rusland’ openlijk versterkten in hun wens de neutraliteits-status van hun land op te geven.
• We doen dit door als NAVO – waarom Rusland als Europees land er ooit geen lid van gemaakt en Turkije wel? Of waarom ooit de Russen op hun ziel getrapt met de vrij snelle NAVO-expansie richting hun grens? – Erdogan cart blanche te geven de verhoudingen met de Koerden op scherp te zetten, (ook al is het voor de vrede tevens van belang dat de PKN haar wapens neerlegt).
• We deden dit in 2014 door uit mededogen met Oekraïne Rusland met sancties te treffen. Een ‘eigen rechtertje spelen’, hoe begrijpelijk ook op zich, dat de ‘gewonde Russische beer’ nog autocratischer doet opereren dan het al deed.

 

Deal met Iran is overwinning van de politiek van dialoog

Augustus 2015

In navolging van premier Netanjahu verwerpt ook schrijver Leon de Winter het vredesakkoord over het atoomprogramma van Iran, sprekend van een ‘ongekende catastrofe’ Hij noemt het akkoord een deal, ‘die leidt tot de vervulling van de neomarxistische en islamitische droom van de vernietiging van Israël’ en ziet dit tevens als ‘het touw waarmee Iran het Westen zal opknopen’ (Trouw 22-7). Het is een perceptie. In casu met angst als hoofddimensie. Dat het terugdraaien van 2000 jaar geschiedenis via het stichten van een joodse staat in een toen voornamelijk Arabische regio door velen aldaar, niet in het minst in het sjiitische Iran, vooral in de retoriek, nog steeds moeilijk te accepteren blijkt, geeft uiteraard angst. Op zich te begrijpen, zeker in Israël, dat overigens die angst zelf ook voedt, mede door het nu al decennia, VN-resoluties ten spijt, bezet houden van in oorlogen veroverd Palestijns gebied. Jammer, omdat die internationale rechtsorde juist de garantie is, dat Israël bestaansrecht heeft en houdt. De Winter spreekt net als John Bolton, van 2001 – 2005 Staatsecretaris B.Z. onder George Bush, inzake het in Wenen bereikte akkoord alleen over Obama, zijn pijlen op deze afvurend (NRC 18-7). Maar het is goed in het oog te houden dat dit een door 7 landen onderhandeld akkoord is, inclusief ook China, en bovendien 20 juli in N.Y. met algemene stemmen bekrachtigd werd door de VN-Veiligheidsraad. Angst is als energie vaak een zichzelf vervullende profetie. Ik opteer dan ook meer voor vertrouwen, tevens in de zin dat de controle op de gemaakte afspraken goed is. Er is zelfs een ‘snapback’ geregeld, nl. dat de opgeheven sancties automatisch weer van kracht worden, als Iran zijn afspraken niet nakomt En een ‘Joint Commission’ voor klachten in deze, waarin alle 6 betrokken landen zitten.

‘Iran desnoods bombarderen?’
Maar los daarvan acht ik de gekozen methode van grote betekenis. Het alternatief van John Bolton is ‘Iran desnoods bombarderen’ (NRC 18-7), zoals zijn republikeinse regering dat deed in 2003 in Irak samen met Engeland, maar buiten de internationale rechtsorde om. Over de rampzalige gevolgen daarvan is veel geschreven en ook al voldoende communis opinio. Zelfs het ontstaan van de IS-staat lijkt daar voor een groot deel op terug te voeren. Ik respecteer de visie van Leon de Winter maar meen dat voor hem voortgaande polarisatie met, isolatie van en mogelijk uiteindelijk oorlog met Iran dan het enige alternatief is. Een grote stap terug in de internationale rechtsorde, die ontstond na WO II en na de vrij-wording van de koloniën.